Poradnik

Samobójstwo, a pogrzeb katolicki

Przez wiele lat Kościół katolicki jawnie potępiał samobójców zabraniając im jakiejkolwiek formy chrześcijańskiego pogrzebu. Rozwój psychologii jednak sprawił, iż nawet zdanie Kościoła uległo znaczącej zmianie i w najnowszej wersji Kodeksu Prawa Kanonicznego, z 1983 roku, zapis o zakazie pochówku zmarłych śmiercią samobójczą nie został powtórzony.

Dla Kościoła istotne są motywy targnięcia się na własne życie. Jeśli można osobę zmarłą uznać za chorą psychicznie i nieświadomą swoich czynów, działającą w afekcie, dopuszczany jest tradycyjny pogrzeb katolicki. Warunkiem jest oczywiście niezłomna wiara za życia. W takiej sytuacji podczas mszy świętej uświadamia się bliskim zmarłego, że jego śmierć była spowodowana brakiem pełnej świadomości lub niepoczytalnością związaną z chorobą na podłoży psychicznym. Pochówek jest traktowany przede wszystkim jako prośba o wybaczenie grzechów zmarłego, który odszedł bez pojednania się z Bogiem. Modlitwy mają charakter wstawienniczy.

Jeśli jednak osoba zmarła za życia odeszła od wiary katolickiej lub odchodząc od zaleceń religii wybrała kremację jako rodzaj pochówku, uznana zostaje za jawnogrzesznika. Kościół ma wtedy prawo ograniczyć formę pochówku lub całkowicie odmówić pogrzebu i pożegnalnej mszy. Odpowiednie regulacje prawne zawiera Kodeks Prawa Kanonicznego:

Jeśli przed śmiercią nie dali żadnych oznak pokuty, pogrzebu kościelnego powinni być pozbawieni: 

1. notoryczni apostaci, heretycy i schizmatycy, 
2. osoby, które wybrały spalenie swojego ciała z motywów przeciwnych wierze chrześcijańskiej,
3. inni jawni grzesznicy, którym nie można przyznać pogrzebu bez publicznego zgorszenia wiernych. (KPK kan. 1184 § 1.3)

W razie samobójstwa następującego w wyniku odrzucenia wartości wiary katolickiej, Kościół indywidualnie rozpatruje motywy targnięcia się na życie i podejmuje decyzje uzależnione od swojej oceny. Chodzi tu przykładowo o przypadki samobójstwa wynikającego z następstw alkoholizmu czy narkomanii.
Jeśli cmentarz parafialny jest jedynym cmentarzem w danej miejscowości, odmowa pogrzebu katolickiego nie jest równoznaczna z zakazem pochówku na danym terenie. W takiej sytuacji zarządca cmentarza nie ma prawa odmówić pogrzebu samobójcy, o ile nastąpi on w otoczce obrzędów innych niż katolickie.